GIỚI THIỆU:
Shakuhachi ( 尺八 , phát âm là [ɕakɯhatɕi] ) là sáo Nhật, truyền thống làm bằng tre, nhưng cũng có loại làm bằng ABS (polymer) và gỗ cứng . Nó được sử dụng bởi các nhà sư của trường Fuke của Hội Thiền Phật giáo trong việc tu hành suizen( 吹禅 , thổi thiền định) . Âm thanh có hồn của nó đã được phổ biến trong những năm 1980 với dòng nhạc pop trong thế giới nói tiếng Anh.
Lúc đó chỉ chơi được ở âm giai nhỏ (âm ngũ cung) : D F G A C.
![[Hình: 202px-Shakuhachi-2.png]](https://lh3.googleusercontent.com/-yiFPAR6mRio/TzBBNlK8l3I/AAAAAAAAAGA/0Kg2Rh2JuoQ/s600/202px-Shakuhachi-2.png)
Một cây Shakuhachi, có cạnh thổi hướng lên (Utaguchi)
Bên trái : nhìn từ trên, 4 lỗ
Bên phải : nhìn từ dưới lên, lỗ thứ 5
TỔNG QUAN:
Tên shakuhachi có nghĩa là "1.8 Shaku ", đề cập đến kích thước của nó. Nó là một từ hợp chất của hai từ:
Shaku ( 尺 ) có nghĩa là "Shaku", một đơn vị cổ xưa của chiều rộng bằng 30,3 cm (0,994 foot Anh ) và chia nhỏ trong mười tiểu đơn vị.
hachi ( 八 ) có nghĩa là "tám", ở đây 8 mặt trời (đơn vị Cun) , 1 cun bằng một phần mười của một Shaku .
Như vậy, "Shaku-hachi" có nghĩa là "một Shaku 8 mặt trời" (gần 55 cm), là chiều dài tiêu chuẩn của shakuhachi. Các loại Shakuhachi khác có chiều dài từ khoảng 1,3 Shaku lên đến 3,3 Shaku. Mặc dù các kích thước khác nhau, tất cả vẫn được gọi chung là "Shakuhachi".
![[Hình: hosetsu_shakuhachi_-_kinko_med.jpeg]](http://www.zenbambooflutes.com/_Media/hosetsu_shakuhachi_-_kinko_med.jpeg)
Kinko Utaguchi
![[Hình: p1030932_med.jpeg]](http://www.zenbambooflutes.com/_Media/p1030932_med.jpeg)
Tozan Utaguchi
Shakuhachi thường được làm từ cuối gốc của một cây tre gióng lên và là nhạc cụ rất linh hoạt. Người chơi chuyên nghiệp có thể thổi hầu như bất kỳ nốt nhạc nào mà họ muốn, và chơi nhiều tiết mục hơn về dòng nhạc Zen chính thống (nhạc thiền); nhạc hòa tấu với đàn Koto , Biwa , và shamisen; âm nhạc dân gian; jazz, và các mảng nhạc hiện đại khác.
Phần lớn sự tinh tế của Shakuhachi (và kỹ năng của người chơi) nằm ở màu sắc giai điệu phong phú của nó, và khả năng biến thể của nó. Các thế bấm (Fingerings) khác nhau cách đặt môi và lưỡi (embouchures) và các kĩ thuật khác nhau của Meri (Meri là kĩ thuật hạ thấp cao độ nốt nhạc xuống nửa cung bằng cách hạ thấp góc nghiêng của cằm) có thể tạo ra các nốt có cùng cao độ, nhưng với sự khác biệt tinh tế, và sâu sắc trong màu sắc giai điệu (âm sắc). Lỗ bấm có thể được bịt một phần (1/3, 1/2, 2/3, ...) và nốt nhạc có sự khác biệt một cách tinh tế (rất nhỏ) hoặc đáng kể bằng cách thay đổi góc thổi. Người chơi Honkyoku phụ thuộc rất nhiều vào khía cạnh này của nhạc cụ để nâng cao sự tinh tế và chiều sâu của âm thanh.
Không giống như recorder, người chơi thổi vào một cái ống – qua một đường không khí hẹp trên một khối được gọi là " fipple " (nút chặn) và do đó sẽ bị hạn chế trong việc điều khiển các cao độ, trong khi đó người chơi Shakuhachi sẽ thổi giống như thổi xiêng qua miệng của một chai rỗng (mặc dù shakuhachi có một cạnh sắc để chống lại chiều thổi, gọi là Utaguchi) và do đó có thể điều khiển cao độ một cách đáng kể. Năm lỗ ngón tay được dùng để điều chỉnh một thang âm không có nửa cung (âm ngũ cung) , nhưng bằng cách sử dụng các kỹ thuật được gọi là Meri và Kari , trong đó các góc thổi được điều chỉnh để uốn cong (bend) các nốt xuống hoặc lên, tương ứng, người chơi có thể uốn cong mỗi nốt để cho ra nhiều âm sắc hơn. Cao độ cũng có thể được hạ xuống bằng cách che một phần lỗ bấm. Kể từ khi hầu hết các nốt nhạc có thể đạt được thông qua một số thế bấm (fingering) khác nhau hoặc các kỹ thuật thổi shakuhachi, càng nhiều âm sắc được đưa vào trong khi sáng tác hoặc chơi Shakuhachi. Shakuhachi có phạm vi của hai quãng tám đầy đủ (thấp hơn được gọi là Otsu , cao hơn là kan ) và một phần quãng tám thứ ba (dai-kan). Các quãng tám khác được tạo ra bằng cách sử dụng các biến thể tinh tế của hơi thở và cách đặt môi và lưỡi .
Một shakuhachi 1.8 sẽ cho ra nốt thấp nhất là D4 (nốt rê ở trên nốt Đô Trung , 293,66 Hz), bằng cách bấm cả 5 lỗ với một góc thổi bình thường. Ngược lại, một shakuhachi 2,4 có nốt thấp nhất là A3 (là nốt La dưới nốt Đô Trung, 220 Hz). Khi tăng chiều dài, khoảng cách giữa các lỗ ngón tay cũng tăng lên, kéo dài cả hai ngón tay và kỹ thuật thổi. Những cây sáo dài hơn thì các lỗ bấm cũng xa hơn, và sáo rất dài được làm theo yêu cầu để phù hợp với cá nhân người chơi. Một số honkyoku , đặc biệt là những trường Nezasaha (Kimpu-ryu) hướng tới chơi trên những cây sáo dài.
Do các kỹ thuật chế tác, thời gian đầu tư, và chất lượng vật liệu tre shakuhachi đều phải làm thủ công, người ta có thể phải trả tiền từ $ 300 đến $ 5.000 cho một cây sáo mới hoặc đã qua sử dụng. Bởi vì trong một bụi tre người ta chỉ tìm thấy vài cây thích hợp, và mỗi cây tre chỉ làm được một cây sáo duy nhất, shakuhachi không thể có sản xuất hàng loạt, và thợ thủ công phải dành nhiều thời gian tìm kiếm các hình dạng chính xác cho riêng mỗi cây sáo để đạt đến cao độ chính xác trên tất cả các nốt. Nhiều mẫu chất lượng rất cao, với khảm Utaguchi có giá trị, ý nghĩa lịch sử có thể lấy đến $ 10.000 hoặc nhiều hơn. Nhựa hoặc PVC shakuhachi có một số lợi thế hơn tre truyền thống là: trọng lượng nhẹ, rất bền, gần như không thấm nước nóng và lạnh, và thường chi phí dưới $ 100. Shakuhachi làm bằng gỗ, thường chi phí ít hơn so với tre nhưng cao hơn vật liệu tổng hợp. Hầu như tất cả người chơi đều thích tre, với lý do chất lượng âm thanh, thẩm mỹ, và truyền thống
LỊCH SỬ:
Sáo tre đầu tiên đến Nhật Bản từ Trung Quốc trong suốt thế kỷ thứ 6, tuy nhiên, shakuhachi đích thực khá khác biệt với bản sao Trung Quốc - kết quả của nhiều thế kỷ của sự tiến hóa cô lập tại Nhật Bản.
Trong suốt thời kỳ trung cổ, shakuhachi đáng chú ý nhất cho vai trò của chúng trong giáo phái Fuke của tu sĩ Phật giáo Thiền, được biết đến như komusō [ "thầy tu của hư vô" (priests of nothingness), hoặc "nhà sư trống rỗng" (emptiness monks) ], họ đã sử dụng shakuhachi như một nhạc cụ tâm linh. Bài hát của họ (được gọi là " honkyoku ") đã được đi khắp mọi nơi theo hơi thở của người chơi và được coi là thiền định ( suizen ), xuất hiện rất nhiều trong các tác phẩm âm nhạc.
![[Hình: A_begging_criminal-J._M._W._Silver.jpg]](https://lh3.googleusercontent.com/-gyYduwV1C1U/TzE1jS4EK8I/AAAAAAAAAGU/sxTCj1QLRZ4/s348/A_begging_criminal-J._M._W._Silver.jpg)
Phác thảo một komuso (phải) chơi Shakuhachi
![[Hình: 200px-Himeji_Oshiro_Matsuri_August09_126.jpg]](https://lh3.googleusercontent.com/-Jq7DrQmGwMc/TzE1jAEN8FI/AAAAAAAAAGQ/Yal_OTUCAkM/s300/200px-Himeji_Oshiro_Matsuri_August09_126.jpg)
Người biểu diễn Shakuhachi trong lễ hội Himeji Oshiro lần thứ 60 , năm 2009.
Tại thời điểm này, du lịch vòng quanh Nhật Bản bị giới hạn bởi chế độ Mạc phủ (chế độ tướng quân ở Nhật), nhưng phái Fuke quản lý học sinh đậu hạng nhất không được làm Shogun (tướng quân), kể từ khi thực hành tâm linh của họ yêu cầu họ di chuyển từ nơi này đến nơi khác để chơi shakuhachi và cầu xin của bố thí. Một trong những bài hát nổi tiếng phản ánh “người hành khất truyền thống“ này là, "Hi fu mi, hachi gaeshi", "Một hai ba, vượt qua bát khất thực".
Chú thích: Shōgun (tiếng Nhật 将軍 ; Hán-Việt: Tướng quân), còn gọi là Mạc chúa, là một cấp bậc trong quân độivà là một danh hiệu lịch sử của Nhật Bản. Từ "Shōgun" là tên ngắn gọn của "Sei-i Daishōgun" (征夷大将軍), nghĩa là Chinh di Đại tướng quân. Từ thời kỳ Nara tới thời kỳ Heian, Chinh di Đại Tướng quân là người được triều đình cử đi đánh dẹp ở phía Đông Nhật Bản.
Những vị tướng này thường có quyền hạn rất cao và dần dần tạo thế lực riêng cho mình và hùng cứ cai trị một vùng. Mặc dù tướng quân làm việc trong dinh thự cao sang, nhưng vẫn thường gọi nơi này là Mạc phủ (幕府) - ngụ ý là cái màn lều hay trướng mà các tướng sử dụng trong trận tiền.
Họ thuyết phục Shogun để cung cấp cho họ "độc quyền" để chơi các nhạc cụ. Đổi lại, một số đã được yêu cầu để làm gián điệp cho Mạc phủ, và Shogun gửi một số các điệp viên của mình trong vỏ bọc của các nhà sư Fuke. Điều này đã được thực hiện dễ dàng hơn bởi các giỏ đan bằng liễu gai mà các Fuke đội trên đầu, một biểu tượng của sự tách biệt của họ từ thế giới bên ngoài.
Hưởng ứng cho sự phát triển, một số bài honkyoku đặc biệt khó, ví dụ như, Shika không có giai điệu , trở nên nổi tiếng là "thách thức": nếu bạn có thể chơi chúng, bạn là một Fuke thực sự. Nếu bạn không thể, bạn có thể là một gián điệp và cũng có thể bị giết nếu bạn đang ở trong lãnh thổ không thân thiện.
Với Minh Trị Duy Tân , bắt đầu từ năm 1868, Mạc phủ đã bị bãi bỏ và chỉ là giáo phái Fuke. Nhằm xác định và loại bỏ sự từ chối thỏa hiệp của shogun, việc chơi Shakuhachi đã bị cấm trong một vài năm. Nhạc dân gian truyền thống phi giáo phái Fuke không bị ảnh hưởng nhiều từ sự cấm cản này, vì các giai điệu có thể được chơi dễ dàng trên một nhạc cụ âm ngũ cung khác. Tuy nhiên, các tiết mục honkyoku được biết đến như sự độc quyền của giáo phái Fuke và được lưu truyền bằng cách lặp lại và thực hành, và phần lớn bị thất truyềnt, cùng với nhiều tài liệu quan trọng.
Khi chính phủ Minh Trị đã cho phép chơi Shakuhachi trở lại, nó chỉ như một công cụ đi kèm để chơi đàn koto , đàn shamisen , vv…Mãi đến sau này honkyoku mới được phép chơi lại công khai như là phần solo.
Shakuhachi có truyền thống được chơi hầu như chỉ bởi những người đàn ông ở Nhật Bản, mặc dù tình hình này đang nhanh chóng thay đổi. Nhiều giáo viên âm nhạc shakuhachi truyền thống cho rằng đa số sinh viên của họ là phụ nữ. Lễ hội quả táo lớn shakuhachi (Big Apple shakuhachi) ở thành phố New York năm 2004 đã tổ chức buổi hòa nhạc đầu tiên của những bậc thầy nữ giới về Shakuhachi. Fe-ti-van này được tổ chức và dàn dựng bởi Ronnie Nyogetsu Reishin Seldin, là bậc thầy lỗi lạc đầu tiên về shakuhachi để giảng dạy ở Tây bán cầu. Nyogetsu cũng giữ 2 Giấy phép Dai Shihan (hội trưởng), và đã hoạt động ở KiSuiAn, là shakuhachi Dojo lớn nhất và năng động nhất bên ngoài Nhật Bản, từ năm 1975.
Người không phải là người Nhật đầu tiên trở thành bậc thầy shakuhachi là Riley Lee quốc tịch Mỹ-Úc . Lee chịu trách nhiệm cho Fe-ti-van Shakuhachi Thế giới được tổ chức tại Sydney , Úc hơn 5-8 tháng 7 năm 2008, có trụ sở tại Conservatorium Sydney Music. Riley Lee chơi shakuhachi trong vở Dawn Mantras được soạn bởi Ross Edwards đặc biệt là Trình diễn Bình Minh (Dawn Performance) đã diễn ra trên các cánh buồm của Sydney Opera House (Nhà hát Opera Sydney) vào lúc bình minh ngày 1 tháng Giêng năm 2000 và được truyền hình quốc tế.
PHÂN LOẠI:
Tham khảo link ở dưới. Sự phân loại này chỉ mang tính tương đối, chưa cụ thể và rõ ràng
http://shakuhachi.atspace.cc/kinds_of_shakuhachi.html
Phổ Hoá tông-Nhạc Zen (Nhạc Thiền)
Phổ Hoá tông (zh. pǔhuà-zōng 普化宗, ja. fuke-shū) là một nhánh thiền nhỏ không quan trọng tại Trung Quốc, được Thiền sư Phổ Hoá khai sáng trong thế kỉ thứ 9. Trong tông này, người ta thay thế việc tụng kinh niệm Phật bằng cách thổi sáo – cây sáo này được gọi là Xích bát (zh. 尺八, ja. shakuhachi).
Phổ Hoá tông được Thiền sư Tâm Địa Giác Tâm (zh. 心地覺心, ja. shinchi kakushin, 1207-1298) truyền sang Nhật trong thời đại Liêm Thương (zh. 鐮倉, ja. kamakura). Các người theo tông này – phần lớn thuộc giới Cư sĩ – chu du khắp nơi, lúc nào cũng mang một cái nón tre che cả khuôn mặt và thổi sáo. Họ được gọi là “Hư vô tăng” (zh. 虛無僧, ja. komusō). Tông này sau bị cấm vì có nhiều hiệp sĩ (thị 侍, ja. samurai) vô chủ, lợi dụng chiếc nón tre che mặt che đậy tông tích, hành vi bất thiện
Tâm Địa Giác Tâm
Tâm Địa Giác Tâm (zh. 心地覺心, ja. shinchi kakushin) 1207-1298, là một vị Thiền sư Nhật Bản thuộc tông Lâm Tế, đắc pháp nơi Thiền sư Trung Quốc Vô Môn Huệ Khai. Sư là người mang tập công án quan trọng Vô môn quan sang Nhật và phổ biến phương pháp quán công án tại đây.
Sư sinh trưởng tại Nagano, xuất gia năm 14 tuổi và thụ giới cụ túc năm 28 tuổi. Ban đầu Sư tu tập theo Chân ngôn tông trên núi Cao Dã (高野, ja. kōya) và cũng nơi đây, Sư tiếp xúc với Thiền tông lần đầu qua một vị đệ tử của Thiền sư Minh Am Vinh Tây (明菴榮西, ja. myōan eisai) là Thối Canh Hành Dũng (退耕行勇, ja. taikō gyōyū). Sau đó, Sư tham học với nhiều vị Thiền sư đương thời, trong đó có cả Thiền sư Đạo Nguyên Hi Huyền (ja. dōgen kigen). Năm 1249, Sư cất bước sang Trung Quốc du học, một cuộc hành trình kéo dài gần sáu năm (1249-1254).
Đến Trung Quốc, Sư có nguyện vọng tham học nơi Thiền sư Vô Chuẩn Sư Phạm nhưng vị Thiền sư danh tiếng này đã qua đời và vì thế, Sư cất bước chu du khắp nơi. Trong cuộc hành trình này, Sư cũng có dịp tiếp xúc với các Thiền sư thuộc Phổ Hoá tông và học cách thổi sáo Xích bát (zh. 尺八, ja. shakuhachi) của họ—một cách nhiếp tâm khác thay vì tụng kinh niệm Phật. Được một bạn đạo đồng hương khuyên, Sư đến Thiền sư Vô Môn Huệ Khai—vị Thiền sư danh tiếng nhất đương thời—cầu học yếu chỉ Thiền. Cuộc gặp gỡ này xảy ra một cách rất thân mật. Khi thấy vị khách hiếu học từ Nhật đến, sư Huệ Khai hỏi ngay: “Chẳng có cửa nào để vào đây, ngươi vào thế nào được?”. Sư đáp: “Con đến từ nơi không cửa (vô môn)”. Huệ Khai hỏi tiếp: “Ngươi tên gì?”. Sư thưa: “Giác Tâm.” Sư Huệ Khai liền làm ngay bài kệ:
Tâm chính là Phật
Phật chính là Tâm
Quá khứ, hiện tại
Phật Tâm như nhau
Chỉ sau sáu tháng tu tập, Sư được Huệ Khai ấn khả. Trước khi rời thầy, Sư được Huệ Khai chính tay trao cho ca-sa, một bức chân dung và một bản của Vô môn quan.
Sau khi về Nhật, Sư lưu lại một thời gian tại núi Cao Dã và không bao lâu, Sư sáng lập một thiền viện tại Wakayama với tên Tây Phương tự (zh. 西芳寺, ja. saihō-ji)—sau được đổi tên là Hưng Quốc tự (zh. 興國寺, ja. kōkoku-ji)—nơi Sư trụ trì 40 năm sau đó. Sư được các vị Nhật hoàng mời đến Kinh Đô (ja. kyōto) nhiều lần thuyết pháp và được phong danh hiệu Pháp Đăng Viên Minh Quốc sư (zh. 法燈圓明國師, ja. hottō emmyō kokushi).
Sư truyền dòng thiền Lâm Tế hệ phái Dương Kì (zh. 楊岐派, ja. yōgi-ha) tại Nhật và được xem là một trong những Đại Thiền sư nơi đây. Sư sử dụng phương pháp quán công án để hướng dẫn các đệ tử trên đường giác ngộ và công án thường được Sư sử dụng nhất là công án thứ nhất, “Vô” của Vô môn quan. Ngoài phương pháp quán công án, Sư cũng chú trọng đến việc thực hành các nghi lễ theo Chân ngôn tông. Ngoài các việc nói trên, Sư cũng được xem là người truyền Phổ Hoá tông sang Nhật, một tông phái tồn tại đến thời cận đại.
Sư và các môn đệ sau vài thế hệ thành lập một hệ phái trong tông Lâm Tế tại Nhật Bản, được gọi là Pháp Đăng phái (zh. 法燈派, ja. hottō-ha). Thành tựu lớn của Sư được xem là việc đem tập Vô môn quan sang Nhật. Không bao lâu sau đó, tập công án quan trọng thứ hai của tông Lâm Tế là Bích nham lục (zh. 碧巖錄, ja. hekigan-roku) cũng được truyền sang đây và như vậy, hai tác phẩm căn bản của tông này đã có mặt, việc truyền bá Thiền đã đứng vững.
Source: Wikipedia
TRAIL OF ANGELS
CÁCH LÀM SHAKUHACHI TỪ ỐNG NHỰA PVC
http://www.fides.dti.ne.jp/~sogawa/englishpagepvc.html
TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN CHƠI SHAKU
Đây là tài liệu tương đối đầy đủ về Shakuhachi (bản tiếng Nga):
+hướng dẫn làm Shakuhachi từ PVC
+hướng dẫn từ cơ bản cho đến nâng cao (cách cầm, thế bấm, cách thổi, các kĩ thuật thổi....)
+hướng dẫn cách đọc các bản nhạc của Nhật (kí hiệu Katakana)
+....
Link:
http://www.mediafire.com/?2tw7yu45ogqwx86
http://www.mediafire.com/?33mi1mu01odeyrf
http://www.mediafire.com/?49frota9m8gg4sg
CÁC BÀI HÁT TRONG HONKYOKU
http://www.mediafire.com/?c5o455sxdy8ob5u
Portable Shakuhachi Score 1.08 (Software)
Một phần mềm rất hay, không thể thiếu khi chơi Shaku. Phần mềm này sử dụng file midi để tập shaku. Nó hiển thị note dưới dạng kí hiệu katakana và thế bấm của Shaku.
Phần mềm này có trong TOOLS.rar (link ở dưới)
Hoặc link: http://www.shakuhachi-score.com-about.com/download.html
SHAKUHACHI FINGERING CHART (Software)
http://shakuhachi.atspace.cc/finger_chart.html
Hoặc Link ở dưới cùng
Thảo trình sáng tác và viết nốt nhạc với MueScore (Software)
Tải phần mềm ở link dưới. Phần mềm này hỗ trợ 35 ngôn ngữ, có cả Tiếng Việt. Chọn ngôn ngữ Tiếng Việt rồi tải về
Link: http://musescore.org/
Để phần mềm hỗ trợ cho soạn Shaku thì phải thêm Plugins cho nó. Tải Plugins ở link sau, phía gần cuối trang : Shakuhachi_and_Shinobue.zip . Đuôi của nó là .js . Bung file nén rồi copy vào thư mục Plugins (C:\Program Files\MuseScore\plugins)
Link: http://www-b.uec.tmu.ac.jp/shakuhachi/Mu...hakuhachi/
Từ link trên cũng có thể tải Font chữ cho Shaku (.tff) hay file pdf hướng dẫn sử dụng
TÀI LIỆU TỔNG HỢP
Toàn bộ tài liệu về Shaku hiện mình đang có post ở đây
Link:
http://www.mediafire.com/?s6ote6otkupiqhi
http://www.mediafire.com/?zcu7mada8ypcf61
KINKO FINGERING CHARTS
![[Hình: simplefingeringcd.jpeg]](http://www.japanshakuhachi.com/Resources/simplefingeringcd.jpeg)
![[Hình: simplefingeringcf.jpeg]](http://www.japanshakuhachi.com/Resources/simplefingeringcf.jpeg)
![[Hình: simplefingeringce.jpeg]](http://www.japanshakuhachi.com/Resources/simplefingeringce.jpeg)
TOZAN FINGERING CHARTS
![[Hình: TozanChart.jpg]](https://lh6.googleusercontent.com/-beETH8acXLg/T2NQE8rXYcI/AAAAAAAAAGs/UjCc5mDkgrc/s912/TozanChart.jpg)
FINGERING CHARTS OF ZENSABOU HONKYOKU
![[Hình: Fingering_Zensabo2009.jpg]](https://lh4.googleusercontent.com/-kF1zMIk4FLE/T2NQrRY3SMI/AAAAAAAAAG0/-X3xYDmeyvw/s912/Fingering_Zensabo2009.jpg)
Shakuhachi Fingering Chart with 1.8 notes by John Amadeus
![[Hình: 4490597323_8f03c42602_b.jpg]](https://lh6.googleusercontent.com/-6aKrJ9MAE5U/UVAMiT-5jTI/AAAAAAAAAl4/0LlAMPPcxOs/s1024/4490597323_8f03c42602_b.jpg)
Grifftabelle Kyotaku Fingering Chart
![[Hình: fingering+chart+kyotaku.jpg]](https://lh3.googleusercontent.com/-LIVr3hovtyg/UVAMe-SrSZI/AAAAAAAAAlw/TdUh_aahkKc/s581/fingering+chart+kyotaku.jpg)
Alternate Fingering Chart for Five-Hole Shakuhachi Flute
Chú thích
T(thumb) : ngón cái bấm lỗ thứ 5 (mặt dưới)
1 : ngón trỏ
2 : ngón đeo nhẫn (ngón áp út)
dấu vạch đứng ngăn cách 2 bàn tay
![[Hình: Octave1.png]](https://lh3.googleusercontent.com/-xbRZ3bvHR00/T31RbgYjF3I/AAAAAAAAAHE/Q773w8e-HrI/s576/Octave1.png)
![[Hình: Octave2.png]](https://lh5.googleusercontent.com/-V8KFNy7nxUQ/T31RcNkvZVI/AAAAAAAAAHM/J1d-VWiOJPo/s576/Octave2.png)
![[Hình: Octave3.png]](https://lh5.googleusercontent.com/-fipR57uZZrI/T31RcAHbNoI/AAAAAAAAAHI/Ynea8amDwYI/s576/Octave3.png)
Link: http://www.mediafire.com/?w2b8pvbu5udv1f1[/align]
Source: http://www.wfg.woodwind.org/shaku/shaku_alt_1.html
Shakuhachi ( 尺八 , phát âm là [ɕakɯhatɕi] ) là sáo Nhật, truyền thống làm bằng tre, nhưng cũng có loại làm bằng ABS (polymer) và gỗ cứng . Nó được sử dụng bởi các nhà sư của trường Fuke của Hội Thiền Phật giáo trong việc tu hành suizen( 吹禅 , thổi thiền định) . Âm thanh có hồn của nó đã được phổ biến trong những năm 1980 với dòng nhạc pop trong thế giới nói tiếng Anh.
Lúc đó chỉ chơi được ở âm giai nhỏ (âm ngũ cung) : D F G A C.
Một cây Shakuhachi, có cạnh thổi hướng lên (Utaguchi)
Bên trái : nhìn từ trên, 4 lỗ
Bên phải : nhìn từ dưới lên, lỗ thứ 5
TỔNG QUAN:
Tên shakuhachi có nghĩa là "1.8 Shaku ", đề cập đến kích thước của nó. Nó là một từ hợp chất của hai từ:
Shaku ( 尺 ) có nghĩa là "Shaku", một đơn vị cổ xưa của chiều rộng bằng 30,3 cm (0,994 foot Anh ) và chia nhỏ trong mười tiểu đơn vị.
hachi ( 八 ) có nghĩa là "tám", ở đây 8 mặt trời (đơn vị Cun) , 1 cun bằng một phần mười của một Shaku .
Như vậy, "Shaku-hachi" có nghĩa là "một Shaku 8 mặt trời" (gần 55 cm), là chiều dài tiêu chuẩn của shakuhachi. Các loại Shakuhachi khác có chiều dài từ khoảng 1,3 Shaku lên đến 3,3 Shaku. Mặc dù các kích thước khác nhau, tất cả vẫn được gọi chung là "Shakuhachi".
Kinko Utaguchi
Tozan Utaguchi
Shakuhachi thường được làm từ cuối gốc của một cây tre gióng lên và là nhạc cụ rất linh hoạt. Người chơi chuyên nghiệp có thể thổi hầu như bất kỳ nốt nhạc nào mà họ muốn, và chơi nhiều tiết mục hơn về dòng nhạc Zen chính thống (nhạc thiền); nhạc hòa tấu với đàn Koto , Biwa , và shamisen; âm nhạc dân gian; jazz, và các mảng nhạc hiện đại khác.
Phần lớn sự tinh tế của Shakuhachi (và kỹ năng của người chơi) nằm ở màu sắc giai điệu phong phú của nó, và khả năng biến thể của nó. Các thế bấm (Fingerings) khác nhau cách đặt môi và lưỡi (embouchures) và các kĩ thuật khác nhau của Meri (Meri là kĩ thuật hạ thấp cao độ nốt nhạc xuống nửa cung bằng cách hạ thấp góc nghiêng của cằm) có thể tạo ra các nốt có cùng cao độ, nhưng với sự khác biệt tinh tế, và sâu sắc trong màu sắc giai điệu (âm sắc). Lỗ bấm có thể được bịt một phần (1/3, 1/2, 2/3, ...) và nốt nhạc có sự khác biệt một cách tinh tế (rất nhỏ) hoặc đáng kể bằng cách thay đổi góc thổi. Người chơi Honkyoku phụ thuộc rất nhiều vào khía cạnh này của nhạc cụ để nâng cao sự tinh tế và chiều sâu của âm thanh.
Không giống như recorder, người chơi thổi vào một cái ống – qua một đường không khí hẹp trên một khối được gọi là " fipple " (nút chặn) và do đó sẽ bị hạn chế trong việc điều khiển các cao độ, trong khi đó người chơi Shakuhachi sẽ thổi giống như thổi xiêng qua miệng của một chai rỗng (mặc dù shakuhachi có một cạnh sắc để chống lại chiều thổi, gọi là Utaguchi) và do đó có thể điều khiển cao độ một cách đáng kể. Năm lỗ ngón tay được dùng để điều chỉnh một thang âm không có nửa cung (âm ngũ cung) , nhưng bằng cách sử dụng các kỹ thuật được gọi là Meri và Kari , trong đó các góc thổi được điều chỉnh để uốn cong (bend) các nốt xuống hoặc lên, tương ứng, người chơi có thể uốn cong mỗi nốt để cho ra nhiều âm sắc hơn. Cao độ cũng có thể được hạ xuống bằng cách che một phần lỗ bấm. Kể từ khi hầu hết các nốt nhạc có thể đạt được thông qua một số thế bấm (fingering) khác nhau hoặc các kỹ thuật thổi shakuhachi, càng nhiều âm sắc được đưa vào trong khi sáng tác hoặc chơi Shakuhachi. Shakuhachi có phạm vi của hai quãng tám đầy đủ (thấp hơn được gọi là Otsu , cao hơn là kan ) và một phần quãng tám thứ ba (dai-kan). Các quãng tám khác được tạo ra bằng cách sử dụng các biến thể tinh tế của hơi thở và cách đặt môi và lưỡi .
Một shakuhachi 1.8 sẽ cho ra nốt thấp nhất là D4 (nốt rê ở trên nốt Đô Trung , 293,66 Hz), bằng cách bấm cả 5 lỗ với một góc thổi bình thường. Ngược lại, một shakuhachi 2,4 có nốt thấp nhất là A3 (là nốt La dưới nốt Đô Trung, 220 Hz). Khi tăng chiều dài, khoảng cách giữa các lỗ ngón tay cũng tăng lên, kéo dài cả hai ngón tay và kỹ thuật thổi. Những cây sáo dài hơn thì các lỗ bấm cũng xa hơn, và sáo rất dài được làm theo yêu cầu để phù hợp với cá nhân người chơi. Một số honkyoku , đặc biệt là những trường Nezasaha (Kimpu-ryu) hướng tới chơi trên những cây sáo dài.
Do các kỹ thuật chế tác, thời gian đầu tư, và chất lượng vật liệu tre shakuhachi đều phải làm thủ công, người ta có thể phải trả tiền từ $ 300 đến $ 5.000 cho một cây sáo mới hoặc đã qua sử dụng. Bởi vì trong một bụi tre người ta chỉ tìm thấy vài cây thích hợp, và mỗi cây tre chỉ làm được một cây sáo duy nhất, shakuhachi không thể có sản xuất hàng loạt, và thợ thủ công phải dành nhiều thời gian tìm kiếm các hình dạng chính xác cho riêng mỗi cây sáo để đạt đến cao độ chính xác trên tất cả các nốt. Nhiều mẫu chất lượng rất cao, với khảm Utaguchi có giá trị, ý nghĩa lịch sử có thể lấy đến $ 10.000 hoặc nhiều hơn. Nhựa hoặc PVC shakuhachi có một số lợi thế hơn tre truyền thống là: trọng lượng nhẹ, rất bền, gần như không thấm nước nóng và lạnh, và thường chi phí dưới $ 100. Shakuhachi làm bằng gỗ, thường chi phí ít hơn so với tre nhưng cao hơn vật liệu tổng hợp. Hầu như tất cả người chơi đều thích tre, với lý do chất lượng âm thanh, thẩm mỹ, và truyền thống
LỊCH SỬ:
Sáo tre đầu tiên đến Nhật Bản từ Trung Quốc trong suốt thế kỷ thứ 6, tuy nhiên, shakuhachi đích thực khá khác biệt với bản sao Trung Quốc - kết quả của nhiều thế kỷ của sự tiến hóa cô lập tại Nhật Bản.
Trong suốt thời kỳ trung cổ, shakuhachi đáng chú ý nhất cho vai trò của chúng trong giáo phái Fuke của tu sĩ Phật giáo Thiền, được biết đến như komusō [ "thầy tu của hư vô" (priests of nothingness), hoặc "nhà sư trống rỗng" (emptiness monks) ], họ đã sử dụng shakuhachi như một nhạc cụ tâm linh. Bài hát của họ (được gọi là " honkyoku ") đã được đi khắp mọi nơi theo hơi thở của người chơi và được coi là thiền định ( suizen ), xuất hiện rất nhiều trong các tác phẩm âm nhạc.
Phác thảo một komuso (phải) chơi Shakuhachi
Người biểu diễn Shakuhachi trong lễ hội Himeji Oshiro lần thứ 60 , năm 2009.
Tại thời điểm này, du lịch vòng quanh Nhật Bản bị giới hạn bởi chế độ Mạc phủ (chế độ tướng quân ở Nhật), nhưng phái Fuke quản lý học sinh đậu hạng nhất không được làm Shogun (tướng quân), kể từ khi thực hành tâm linh của họ yêu cầu họ di chuyển từ nơi này đến nơi khác để chơi shakuhachi và cầu xin của bố thí. Một trong những bài hát nổi tiếng phản ánh “người hành khất truyền thống“ này là, "Hi fu mi, hachi gaeshi", "Một hai ba, vượt qua bát khất thực".
Chú thích: Shōgun (tiếng Nhật 将軍 ; Hán-Việt: Tướng quân), còn gọi là Mạc chúa, là một cấp bậc trong quân độivà là một danh hiệu lịch sử của Nhật Bản. Từ "Shōgun" là tên ngắn gọn của "Sei-i Daishōgun" (征夷大将軍), nghĩa là Chinh di Đại tướng quân. Từ thời kỳ Nara tới thời kỳ Heian, Chinh di Đại Tướng quân là người được triều đình cử đi đánh dẹp ở phía Đông Nhật Bản.
Những vị tướng này thường có quyền hạn rất cao và dần dần tạo thế lực riêng cho mình và hùng cứ cai trị một vùng. Mặc dù tướng quân làm việc trong dinh thự cao sang, nhưng vẫn thường gọi nơi này là Mạc phủ (幕府) - ngụ ý là cái màn lều hay trướng mà các tướng sử dụng trong trận tiền.
Họ thuyết phục Shogun để cung cấp cho họ "độc quyền" để chơi các nhạc cụ. Đổi lại, một số đã được yêu cầu để làm gián điệp cho Mạc phủ, và Shogun gửi một số các điệp viên của mình trong vỏ bọc của các nhà sư Fuke. Điều này đã được thực hiện dễ dàng hơn bởi các giỏ đan bằng liễu gai mà các Fuke đội trên đầu, một biểu tượng của sự tách biệt của họ từ thế giới bên ngoài.
Hưởng ứng cho sự phát triển, một số bài honkyoku đặc biệt khó, ví dụ như, Shika không có giai điệu , trở nên nổi tiếng là "thách thức": nếu bạn có thể chơi chúng, bạn là một Fuke thực sự. Nếu bạn không thể, bạn có thể là một gián điệp và cũng có thể bị giết nếu bạn đang ở trong lãnh thổ không thân thiện.
Với Minh Trị Duy Tân , bắt đầu từ năm 1868, Mạc phủ đã bị bãi bỏ và chỉ là giáo phái Fuke. Nhằm xác định và loại bỏ sự từ chối thỏa hiệp của shogun, việc chơi Shakuhachi đã bị cấm trong một vài năm. Nhạc dân gian truyền thống phi giáo phái Fuke không bị ảnh hưởng nhiều từ sự cấm cản này, vì các giai điệu có thể được chơi dễ dàng trên một nhạc cụ âm ngũ cung khác. Tuy nhiên, các tiết mục honkyoku được biết đến như sự độc quyền của giáo phái Fuke và được lưu truyền bằng cách lặp lại và thực hành, và phần lớn bị thất truyềnt, cùng với nhiều tài liệu quan trọng.
Khi chính phủ Minh Trị đã cho phép chơi Shakuhachi trở lại, nó chỉ như một công cụ đi kèm để chơi đàn koto , đàn shamisen , vv…Mãi đến sau này honkyoku mới được phép chơi lại công khai như là phần solo.
Shakuhachi có truyền thống được chơi hầu như chỉ bởi những người đàn ông ở Nhật Bản, mặc dù tình hình này đang nhanh chóng thay đổi. Nhiều giáo viên âm nhạc shakuhachi truyền thống cho rằng đa số sinh viên của họ là phụ nữ. Lễ hội quả táo lớn shakuhachi (Big Apple shakuhachi) ở thành phố New York năm 2004 đã tổ chức buổi hòa nhạc đầu tiên của những bậc thầy nữ giới về Shakuhachi. Fe-ti-van này được tổ chức và dàn dựng bởi Ronnie Nyogetsu Reishin Seldin, là bậc thầy lỗi lạc đầu tiên về shakuhachi để giảng dạy ở Tây bán cầu. Nyogetsu cũng giữ 2 Giấy phép Dai Shihan (hội trưởng), và đã hoạt động ở KiSuiAn, là shakuhachi Dojo lớn nhất và năng động nhất bên ngoài Nhật Bản, từ năm 1975.
Người không phải là người Nhật đầu tiên trở thành bậc thầy shakuhachi là Riley Lee quốc tịch Mỹ-Úc . Lee chịu trách nhiệm cho Fe-ti-van Shakuhachi Thế giới được tổ chức tại Sydney , Úc hơn 5-8 tháng 7 năm 2008, có trụ sở tại Conservatorium Sydney Music. Riley Lee chơi shakuhachi trong vở Dawn Mantras được soạn bởi Ross Edwards đặc biệt là Trình diễn Bình Minh (Dawn Performance) đã diễn ra trên các cánh buồm của Sydney Opera House (Nhà hát Opera Sydney) vào lúc bình minh ngày 1 tháng Giêng năm 2000 và được truyền hình quốc tế.
PHÂN LOẠI:
Tham khảo link ở dưới. Sự phân loại này chỉ mang tính tương đối, chưa cụ thể và rõ ràng
http://shakuhachi.atspace.cc/kinds_of_shakuhachi.html
Phổ Hoá tông-Nhạc Zen (Nhạc Thiền)
Phổ Hoá tông (zh. pǔhuà-zōng 普化宗, ja. fuke-shū) là một nhánh thiền nhỏ không quan trọng tại Trung Quốc, được Thiền sư Phổ Hoá khai sáng trong thế kỉ thứ 9. Trong tông này, người ta thay thế việc tụng kinh niệm Phật bằng cách thổi sáo – cây sáo này được gọi là Xích bát (zh. 尺八, ja. shakuhachi).
Phổ Hoá tông được Thiền sư Tâm Địa Giác Tâm (zh. 心地覺心, ja. shinchi kakushin, 1207-1298) truyền sang Nhật trong thời đại Liêm Thương (zh. 鐮倉, ja. kamakura). Các người theo tông này – phần lớn thuộc giới Cư sĩ – chu du khắp nơi, lúc nào cũng mang một cái nón tre che cả khuôn mặt và thổi sáo. Họ được gọi là “Hư vô tăng” (zh. 虛無僧, ja. komusō). Tông này sau bị cấm vì có nhiều hiệp sĩ (thị 侍, ja. samurai) vô chủ, lợi dụng chiếc nón tre che mặt che đậy tông tích, hành vi bất thiện
Tâm Địa Giác Tâm
Tâm Địa Giác Tâm (zh. 心地覺心, ja. shinchi kakushin) 1207-1298, là một vị Thiền sư Nhật Bản thuộc tông Lâm Tế, đắc pháp nơi Thiền sư Trung Quốc Vô Môn Huệ Khai. Sư là người mang tập công án quan trọng Vô môn quan sang Nhật và phổ biến phương pháp quán công án tại đây.
Sư sinh trưởng tại Nagano, xuất gia năm 14 tuổi và thụ giới cụ túc năm 28 tuổi. Ban đầu Sư tu tập theo Chân ngôn tông trên núi Cao Dã (高野, ja. kōya) và cũng nơi đây, Sư tiếp xúc với Thiền tông lần đầu qua một vị đệ tử của Thiền sư Minh Am Vinh Tây (明菴榮西, ja. myōan eisai) là Thối Canh Hành Dũng (退耕行勇, ja. taikō gyōyū). Sau đó, Sư tham học với nhiều vị Thiền sư đương thời, trong đó có cả Thiền sư Đạo Nguyên Hi Huyền (ja. dōgen kigen). Năm 1249, Sư cất bước sang Trung Quốc du học, một cuộc hành trình kéo dài gần sáu năm (1249-1254).
Đến Trung Quốc, Sư có nguyện vọng tham học nơi Thiền sư Vô Chuẩn Sư Phạm nhưng vị Thiền sư danh tiếng này đã qua đời và vì thế, Sư cất bước chu du khắp nơi. Trong cuộc hành trình này, Sư cũng có dịp tiếp xúc với các Thiền sư thuộc Phổ Hoá tông và học cách thổi sáo Xích bát (zh. 尺八, ja. shakuhachi) của họ—một cách nhiếp tâm khác thay vì tụng kinh niệm Phật. Được một bạn đạo đồng hương khuyên, Sư đến Thiền sư Vô Môn Huệ Khai—vị Thiền sư danh tiếng nhất đương thời—cầu học yếu chỉ Thiền. Cuộc gặp gỡ này xảy ra một cách rất thân mật. Khi thấy vị khách hiếu học từ Nhật đến, sư Huệ Khai hỏi ngay: “Chẳng có cửa nào để vào đây, ngươi vào thế nào được?”. Sư đáp: “Con đến từ nơi không cửa (vô môn)”. Huệ Khai hỏi tiếp: “Ngươi tên gì?”. Sư thưa: “Giác Tâm.” Sư Huệ Khai liền làm ngay bài kệ:
Tâm chính là Phật
Phật chính là Tâm
Quá khứ, hiện tại
Phật Tâm như nhau
Chỉ sau sáu tháng tu tập, Sư được Huệ Khai ấn khả. Trước khi rời thầy, Sư được Huệ Khai chính tay trao cho ca-sa, một bức chân dung và một bản của Vô môn quan.
Sau khi về Nhật, Sư lưu lại một thời gian tại núi Cao Dã và không bao lâu, Sư sáng lập một thiền viện tại Wakayama với tên Tây Phương tự (zh. 西芳寺, ja. saihō-ji)—sau được đổi tên là Hưng Quốc tự (zh. 興國寺, ja. kōkoku-ji)—nơi Sư trụ trì 40 năm sau đó. Sư được các vị Nhật hoàng mời đến Kinh Đô (ja. kyōto) nhiều lần thuyết pháp và được phong danh hiệu Pháp Đăng Viên Minh Quốc sư (zh. 法燈圓明國師, ja. hottō emmyō kokushi).
Sư truyền dòng thiền Lâm Tế hệ phái Dương Kì (zh. 楊岐派, ja. yōgi-ha) tại Nhật và được xem là một trong những Đại Thiền sư nơi đây. Sư sử dụng phương pháp quán công án để hướng dẫn các đệ tử trên đường giác ngộ và công án thường được Sư sử dụng nhất là công án thứ nhất, “Vô” của Vô môn quan. Ngoài phương pháp quán công án, Sư cũng chú trọng đến việc thực hành các nghi lễ theo Chân ngôn tông. Ngoài các việc nói trên, Sư cũng được xem là người truyền Phổ Hoá tông sang Nhật, một tông phái tồn tại đến thời cận đại.
Sư và các môn đệ sau vài thế hệ thành lập một hệ phái trong tông Lâm Tế tại Nhật Bản, được gọi là Pháp Đăng phái (zh. 法燈派, ja. hottō-ha). Thành tựu lớn của Sư được xem là việc đem tập Vô môn quan sang Nhật. Không bao lâu sau đó, tập công án quan trọng thứ hai của tông Lâm Tế là Bích nham lục (zh. 碧巖錄, ja. hekigan-roku) cũng được truyền sang đây và như vậy, hai tác phẩm căn bản của tông này đã có mặt, việc truyền bá Thiền đã đứng vững.
Source: Wikipedia
TRAIL OF ANGELS
CÁCH LÀM SHAKUHACHI TỪ ỐNG NHỰA PVC
http://www.fides.dti.ne.jp/~sogawa/englishpagepvc.html
TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN CHƠI SHAKU
Đây là tài liệu tương đối đầy đủ về Shakuhachi (bản tiếng Nga):
+hướng dẫn làm Shakuhachi từ PVC
+hướng dẫn từ cơ bản cho đến nâng cao (cách cầm, thế bấm, cách thổi, các kĩ thuật thổi....)
+hướng dẫn cách đọc các bản nhạc của Nhật (kí hiệu Katakana)
+....
Link:
http://www.mediafire.com/?2tw7yu45ogqwx86
http://www.mediafire.com/?33mi1mu01odeyrf
http://www.mediafire.com/?49frota9m8gg4sg
CÁC BÀI HÁT TRONG HONKYOKU
http://www.mediafire.com/?c5o455sxdy8ob5u
Portable Shakuhachi Score 1.08 (Software)
Một phần mềm rất hay, không thể thiếu khi chơi Shaku. Phần mềm này sử dụng file midi để tập shaku. Nó hiển thị note dưới dạng kí hiệu katakana và thế bấm của Shaku.
Phần mềm này có trong TOOLS.rar (link ở dưới)
Hoặc link: http://www.shakuhachi-score.com-about.com/download.html
SHAKUHACHI FINGERING CHART (Software)
http://shakuhachi.atspace.cc/finger_chart.html
Hoặc Link ở dưới cùng
Thảo trình sáng tác và viết nốt nhạc với MueScore (Software)
Tải phần mềm ở link dưới. Phần mềm này hỗ trợ 35 ngôn ngữ, có cả Tiếng Việt. Chọn ngôn ngữ Tiếng Việt rồi tải về
Link: http://musescore.org/
Để phần mềm hỗ trợ cho soạn Shaku thì phải thêm Plugins cho nó. Tải Plugins ở link sau, phía gần cuối trang : Shakuhachi_and_Shinobue.zip . Đuôi của nó là .js . Bung file nén rồi copy vào thư mục Plugins (C:\Program Files\MuseScore\plugins)
Link: http://www-b.uec.tmu.ac.jp/shakuhachi/Mu...hakuhachi/
Từ link trên cũng có thể tải Font chữ cho Shaku (.tff) hay file pdf hướng dẫn sử dụng
TÀI LIỆU TỔNG HỢP
Toàn bộ tài liệu về Shaku hiện mình đang có post ở đây
Link:
http://www.mediafire.com/?s6ote6otkupiqhi
http://www.mediafire.com/?zcu7mada8ypcf61
KINKO FINGERING CHARTS
TOZAN FINGERING CHARTS
FINGERING CHARTS OF ZENSABOU HONKYOKU
Shakuhachi Fingering Chart with 1.8 notes by John Amadeus
Grifftabelle Kyotaku Fingering Chart
Alternate Fingering Chart for Five-Hole Shakuhachi Flute
Chú thích
T(thumb) : ngón cái bấm lỗ thứ 5 (mặt dưới)
1 : ngón trỏ
2 : ngón đeo nhẫn (ngón áp út)
dấu vạch đứng ngăn cách 2 bàn tay
Link: http://www.mediafire.com/?w2b8pvbu5udv1f1[/align]
Source: http://www.wfg.woodwind.org/shaku/shaku_alt_1.html