ĐỐI ÂM ĐƠN THUẦN HAI BÈ KIỂU 4
51. Kiểu này quan trọng nhất, và thường được sử dụng trong bất cứ loại sáng tác âm nhạc nào.
52. Trong kiểu này, đề gồm nguyên dấu nhạc trọn, còn bè đối âm, gồm nguyên dấu nhạc phân nửa, nhưng dấu nhạc ở nhịp yếu của ô nhịp trước được kéo dài sang nhịp mạnh của ô sau, tạo thành nhịp điệu ngoại lệ, gọi tắt là ngoại nhịp. Do đó kiểu đối âm này được gọi là kiểu ngoại nhịp.
(ví dụ bổ sung sau 46)
53. Quãng hòa điệu:
a/ Ở đầu bài. Xin nhớ là bè đối âm phải vào sau một nhịp. Vào bằng quãng 1, quãng 8 hoặc quãng 5. Cũng có thể vào bằng quãng 3 hoặc quãng 6. Xin nhớ khi vào bằng quãng 3 thì: dấu định âm ở dưới. Còn khi vào bằng quãng 6 thì dấu định âm ở trên.
b/ Kết bài bằng quãng 1, hoặc quãng 8 như những công thức sau:
(ví dụ bổ sung sau 47)
c/ Ở giữa bài: Ở nhịp yếu bao giờ cũng là quãng thuận.
-Khi dấu nhạc của bè đối âm ở nhịp yếu kéo dài sang nhịp mạnh mà tạo nên quãng nghịch, thì dấu nghịch này phải đi xuống, và đi xuống liền bậc sang nhịp yếu, như vậy bắt buộc phải tạo nên một quãng thuận ở nhịp yếu.
(ví dụ bổ sung sau 48)
-Khi dấu nhạc của bè đối âm ở nhịp yếu kéo dài sang nhịp mạnh mà tạo nên quãng thuận, thì dấu thuận này có thể đi lên hay đi xuống, liền bậc hay cách bậc sang nhịp yếu và tạo ra quãng thuận ở nhịp yếu.
(ví dụ bổ sung sau 49)
54/ Trong những bài đối âm kiểu 4, mà chỉ có hai be, khi dùng quãng hòa điệu nghịch thì:
a/ Không nên dùng quãng 4 hoặc quãng 9
b/ Chỉ nên dùng quãng 7 hoặc quãng 2
(ví dụ bổ sung sau 50)
55/ Nhưng khi bè ngoại nhịp ở dưới thì không được dùng quãng 7. Và khi bè ngoại nhịp ở trên thì không được dùng quãng 2.
(ví dụ bổ sung sau 51)
a/ Như vậy khi chúng ta làm bè đối âm bên dưới đề, thì bè đối âm đó nếu có quãng nghịch, thì quãng nghịch đó chỉ có thể là quãng 2.
b/ Khi chúng ta làm bè đối âm bên trên đề, thì bè đối âm đó nếu có quãng nghịch, quãng nghịch đó chỉ có thể là quãng 7.
56/ Khi bất đắc dĩ, chúng ta được cắt đứt ngoại nhịp, nghĩa là không phải kéo dài dấu nhạc ở nhịp yếu sang nhịp mạnh, và như vậy ở nhịp mạnh chỗ đó chúng ta phải dùng quãng hòa điệu thuận.
(ví dụ bổ sung sau 52)
Nhưng chỉ nên cắt đứt một lần, và không được cắt đứt ở ngay đầu bài.
57/ Ở nhịp mạnh: chúng ta có thể dùng quãng 8, nhưng không được dùng quãng 1.
58/ Trong bài đối âm kiểu 4 và 5, chúng ta được lặp lại dấu nhạc trong hai bè như công thức sau đây:
(ví dụ bổ sung sau 53)
59/ Những quãng 8 hoặc quãng 5 vào chậm: Đây chẳng qua là vấn đề trì hoãn, hoặc vào chậm của hòa âm. Nghĩa là một dấu nhạc, đáng lẽ phải vào đúng lúc thì lại bị dấu nhạc của HT trước kéo dài thêm và chiếm chỗ của nó, buộc nó phải vào sau, vào chậm hơn những dấu nhạc khác của HT. Vậy một dấu nhạc vào đúng lúc mà tạo nên những quãng 8 hoặc quãng 5 sai luật thì những quãng 8 quãng 5 đó vào chậm cũng vẫn sai luật.
Muốn kiểm vấn đề này, chúng ta cứ lấy dấu nhạc vào chậm đặt vào đúng chỗ của nó, nếu nó tạo nên quãng 8 hay quãng 5 sai luật thì khi quãng 8 hay quãng 5 này vào chậm cũng đương nhiên sai luật. Đối âm không chấp nhận những quãng 8 hay quãng 5 sai luật như vậy.
(ví dụ bổ sung sau 54)
60/ Tuy nhiên trong đối âm hai bè, chúng ta được dùng nhiều quãng 5 đúng ở nhiều nhịp yếu liền nhau, với điều kiện phải là những quãng 5 liền bậc. Bởi lẽ nếu là quãng 5 liền bậc thì đã có một HT khác ngăn giữa hai quãng 5.
(ví dụ bổ sung sau 55)
BÀI TẬP SỐ 4
1/Trước hết bạn phân tách những bài đối âm sau bằng cách đánh số các quãng nhạc.
2/ Đoạn lấy đề của bài đối âm đó, làm thành những bài đối âm kiểu 4.
3/ Sau cùng lấy mỗi một đề trong bài tập số 1 làm 2 bài đối âm kiểu 4.
4/ Bạn có biết tại sao đối âm kiểu này lại quan trọng nhất và được sử dụng trong bất cứ loại sáng tác âm nhạc nào?
(ví dụ bổ sung sau 56)
51. Kiểu này quan trọng nhất, và thường được sử dụng trong bất cứ loại sáng tác âm nhạc nào.
52. Trong kiểu này, đề gồm nguyên dấu nhạc trọn, còn bè đối âm, gồm nguyên dấu nhạc phân nửa, nhưng dấu nhạc ở nhịp yếu của ô nhịp trước được kéo dài sang nhịp mạnh của ô sau, tạo thành nhịp điệu ngoại lệ, gọi tắt là ngoại nhịp. Do đó kiểu đối âm này được gọi là kiểu ngoại nhịp.
(ví dụ bổ sung sau 46)
53. Quãng hòa điệu:
a/ Ở đầu bài. Xin nhớ là bè đối âm phải vào sau một nhịp. Vào bằng quãng 1, quãng 8 hoặc quãng 5. Cũng có thể vào bằng quãng 3 hoặc quãng 6. Xin nhớ khi vào bằng quãng 3 thì: dấu định âm ở dưới. Còn khi vào bằng quãng 6 thì dấu định âm ở trên.
b/ Kết bài bằng quãng 1, hoặc quãng 8 như những công thức sau:
(ví dụ bổ sung sau 47)
c/ Ở giữa bài: Ở nhịp yếu bao giờ cũng là quãng thuận.
-Khi dấu nhạc của bè đối âm ở nhịp yếu kéo dài sang nhịp mạnh mà tạo nên quãng nghịch, thì dấu nghịch này phải đi xuống, và đi xuống liền bậc sang nhịp yếu, như vậy bắt buộc phải tạo nên một quãng thuận ở nhịp yếu.
(ví dụ bổ sung sau 48)
-Khi dấu nhạc của bè đối âm ở nhịp yếu kéo dài sang nhịp mạnh mà tạo nên quãng thuận, thì dấu thuận này có thể đi lên hay đi xuống, liền bậc hay cách bậc sang nhịp yếu và tạo ra quãng thuận ở nhịp yếu.
(ví dụ bổ sung sau 49)
54/ Trong những bài đối âm kiểu 4, mà chỉ có hai be, khi dùng quãng hòa điệu nghịch thì:
a/ Không nên dùng quãng 4 hoặc quãng 9
b/ Chỉ nên dùng quãng 7 hoặc quãng 2
(ví dụ bổ sung sau 50)
55/ Nhưng khi bè ngoại nhịp ở dưới thì không được dùng quãng 7. Và khi bè ngoại nhịp ở trên thì không được dùng quãng 2.
(ví dụ bổ sung sau 51)
a/ Như vậy khi chúng ta làm bè đối âm bên dưới đề, thì bè đối âm đó nếu có quãng nghịch, thì quãng nghịch đó chỉ có thể là quãng 2.
b/ Khi chúng ta làm bè đối âm bên trên đề, thì bè đối âm đó nếu có quãng nghịch, quãng nghịch đó chỉ có thể là quãng 7.
56/ Khi bất đắc dĩ, chúng ta được cắt đứt ngoại nhịp, nghĩa là không phải kéo dài dấu nhạc ở nhịp yếu sang nhịp mạnh, và như vậy ở nhịp mạnh chỗ đó chúng ta phải dùng quãng hòa điệu thuận.
(ví dụ bổ sung sau 52)
Nhưng chỉ nên cắt đứt một lần, và không được cắt đứt ở ngay đầu bài.
57/ Ở nhịp mạnh: chúng ta có thể dùng quãng 8, nhưng không được dùng quãng 1.
58/ Trong bài đối âm kiểu 4 và 5, chúng ta được lặp lại dấu nhạc trong hai bè như công thức sau đây:
(ví dụ bổ sung sau 53)
59/ Những quãng 8 hoặc quãng 5 vào chậm: Đây chẳng qua là vấn đề trì hoãn, hoặc vào chậm của hòa âm. Nghĩa là một dấu nhạc, đáng lẽ phải vào đúng lúc thì lại bị dấu nhạc của HT trước kéo dài thêm và chiếm chỗ của nó, buộc nó phải vào sau, vào chậm hơn những dấu nhạc khác của HT. Vậy một dấu nhạc vào đúng lúc mà tạo nên những quãng 8 hoặc quãng 5 sai luật thì những quãng 8 quãng 5 đó vào chậm cũng vẫn sai luật.
Muốn kiểm vấn đề này, chúng ta cứ lấy dấu nhạc vào chậm đặt vào đúng chỗ của nó, nếu nó tạo nên quãng 8 hay quãng 5 sai luật thì khi quãng 8 hay quãng 5 này vào chậm cũng đương nhiên sai luật. Đối âm không chấp nhận những quãng 8 hay quãng 5 sai luật như vậy.
(ví dụ bổ sung sau 54)
60/ Tuy nhiên trong đối âm hai bè, chúng ta được dùng nhiều quãng 5 đúng ở nhiều nhịp yếu liền nhau, với điều kiện phải là những quãng 5 liền bậc. Bởi lẽ nếu là quãng 5 liền bậc thì đã có một HT khác ngăn giữa hai quãng 5.
(ví dụ bổ sung sau 55)
BÀI TẬP SỐ 4
1/Trước hết bạn phân tách những bài đối âm sau bằng cách đánh số các quãng nhạc.
2/ Đoạn lấy đề của bài đối âm đó, làm thành những bài đối âm kiểu 4.
3/ Sau cùng lấy mỗi một đề trong bài tập số 1 làm 2 bài đối âm kiểu 4.
4/ Bạn có biết tại sao đối âm kiểu này lại quan trọng nhất và được sử dụng trong bất cứ loại sáng tác âm nhạc nào?
(ví dụ bổ sung sau 56)
