[lehuuhung]

Các bạn yêu Tiêu Sáo Khèn Kèn thân mến !
Đến mai là sinh nhật Damsan.net tròn 6 tuổi rồi. lehuuhung xin thay mặt cho Lê Hữu Hùng xin gửi lời chúc tốt đẹp đến anh chị em Nghệ sĩ, Nghệ nhân, các bạn thành viên xa gần lời chúc đoàn kết, sức khoẻ, chúc mọi người luôn vui vẻ và thành công.
Mình dự định đăng phương pháp tính toán làm sáo lên đây vào ngày mai, nhưng do kế hoạch công việc cơ quan của ngày mai lu bù rồi nên đăng sớm hơn dự định 1 ngày. Đây là kết quả nghiên cứu mấy năm trời và đã bị thất bại khá nhiều với các con số rồi.
Hôm nay Hùng xin đăng lên kết quả nghiên cứu:

Công thức số 1 dành cho người khoét sáo:
CÔNG THỨC DÀNH CHO NGƯỜI KHOÉT SÁO:
Điều kiện Cần:
Người khoét sáo = Công An + Kỹ sư Điện lực + Nhân viên Ngân hàng + Luật sư
Điều kiện Đủ:
Nhiệt độ trong Đầu : < 26 độ C
Nhiệt độ trong Tim: > 42 độ C
Hay nói cách khác đi là : Một cái đầu Cảm lạnh và một trái tim Sốt cao.

CƠ SỞ NGHIÊN CỨU:
Từ 03 thông tin cơ bản nhập vào:
1. Ls: Chiều dài ống sáo tính từ mép nút chặn đến cuối ống
2. ds: Đường kính trong của ống sáo
Từ 1 và 2 ta có Ss (mm2) là tiết diện ống sáo và Vs (mm3) là thể tích ống sáo.
3. FTồ: Sau khi khoét lỗ thổi, đặt nút chặn thổi phát ra 1 tần số Tồ.

MỘT SỐ KÝ HIỆU CHỮ CÁI:
Lcs: Là chiều dài cơ sở của lỗ thứ i so với mép nút chặn
Sl: Tiết diện lỗ khoét
dl: Đường kính lỗ khoét
Fi: Tần số lỗ thứ i
Fđâ: Tần số định âm cho cây sáo
FTồ: Tần số gốc của cây sáo
Vs: Thể tích ống sáo


TỶ LỆ TƯƠNG QUAN GIỮA CÁC ĐẠI LƯỢNG:

Hằng đẳng thức cho ống sáo là:

FTồ (Hz) = Ls (mm) = ds (m) = Ss (mm2) = Vs (mm3)

Dấu bằng (=) chỉ cho ta cách nhìn định tính.
Nếu 1 trong những đại lượng thứ i bất kỳ nêu trên mà khác đi thì Tồ không kêu là Tồ (Hz) nữa.
Như vậy: FTồ là Max nhất, vì chúng ta khoét ra các tần số đều cao hơn Tồ không có cái nào có F thấp hơn Tồ. Về định lượng (Hz) thì Ftồ là F MIN nhất, còn về định tính thì FTồ là F Max nhất.
Tỷ lệ giữa chúng như sau:
1. Quan hệ giữa F và Ls:
L tăng F giảm (giảm về mặt định lượng giá trị Hz thật, còn về định tính thì tăng) và ngược lại . Như vậy L và F tỉ lệ nghịch ( định lượng) và tỉ lệ thuận (định tính)
2. Quan hệ giữa F và Ss:
S tăng F giảm (giảm về mặt định lượng giá trị mm2 thật, còn về định tính thì tăng) và ngược lại . Như vậy F và S tỉ lệ nghịch (định lượng) và tỉ lệ thuận (định tính).
Như vậy ta suy ra F và Vs tỉ lệ thuận (định tính) tỉ lệ nghịch (định lượng).
3. Quan hệ giữa F và Sl:
F = constand thì :
Sl tăng: Nếu Sl bự tổ chảng thì anh ta dịch về mép cuối ống sáo
Sl giảm: Nếu Sl mi nhon thì anh ta dịch xa mép cuối ống sáo.
Để dễ nhớ sự tương quan này chúng ta cứ coi như người yêu chúng ta là mép cuối ống sáo, còn tiết diện lỗ khoét rất giống với anh em đàn ông chúng ta.
Khi chúng ta ngồi bên người yêu thì nó bự tổ chảng
Khi chúng ta lên xe đi về nhà thì nó lại mi nhon.
Sl = constand thì:
F tăng: Ta lại dịch Sl về xa mép cuối ống sáo
F giảm: Ta lại dịch Sl về gần mép cuối ống sáo.

Như vậy tỉ lệ tăng (giảm) của F phụ thuộc hoàn toàn vào L, Ss, Sl, Vs.
Quy luật tăng giảm của F trên sáo phải hoàn toàn giống với nhạc cụ khác.
Hệ số tăng (giảm) tần số trong hệ 12 bán âm như sau:
n = 0,5 ^ 1/12 = 0.943874313
Thật ra mình đã rút gọn lại chứ anh ta dài ngoằng thế này:
n = 0.943874312681694

n <0 do đó nếu muốn F tăng lên 1 bán âm ta chia F với n
nếu muốn F giảm đi 1 bán âm ta nhân F với n
Ta cứ tăng (hoặc giảm) F như vậy 12 phát thì đến phát 12 ta lại có F trùng tên nốt nhạc ban đầu.

Giờ ta quay lại hằng đẳng thức ta nhận định phần đầu bài viết
Nếu ta thay đổi 1 thông số duy nhất trong hằng đẳng thức thì lập tức F biến đổi theo ngay.
Như vậy: Có bao nhiêu thông số ta nhận được lúc ban đầu thì có bấy nhiêu phương pháp khoét lỗ trên L để biến đổi F
Mình đã tính được ra có 3 phương pháp tính toán :
1. Tính khoét lỗ theo Ls (mm)
2. Tính khoét lỗ theo Ss (mm2)
3. Tính khoét lỗ theo Vs (mm3)
Cách tính ra 1 lỗ thì có khoảng 2 triệu, không, phải hơn, chừng 3 đến 4 triệu cách tính gì đó Hùng không nhớ hết, như vậy với 3 phương pháp ta đã có 12 triệu cách tính cho 1 lỗ thứ i rồi, mà kết quả test = constand.

Hôm nay Hùng trình bày phương pháp số 1
PHƯƠNG PHÁP TÍNH TOÁN LÀM SÁO THEO ĐƯỜNG CƠ SỞ L (mm)
Đây là phương pháp dễ hiểu, dễ tính, dễ làm, dễ căn chỉnh. Nhưng đòi hỏi người khoét sáo đáp ứng được công thức dành cho người khoét sáo phần đầu bài viết.

Cơ bản của phương pháp của mình là : Tính lỗ bấm thứ i như lỗ định âm và trừ đi lượng hao hụt qua các lỗ đã mở từ thứ lỗ i -1 về cuối ống sáo

Xin gửi tặng cho thành viên diễn đàn Damsan .
Mình đăng lên ở dạng công thức mở cho mọi người sử dụng thuận tiện. Do trình độ còn kém, lại không có kinh nghiệm nên rất mong được các anh chị em có kinh nghiệm là Tiêu Sáo Khèn Kèn xem qua, thẩm định đánh giá công trình nghiên cứu, cho nhận xét để mình phát hiện ra bị sai ở đâu và rút kinh nghiệm thêm.
Mong các bạn KTS CHUYEN, Lê Hồng Sơn, Mão Mèo, Cao Trí Minh, Saotruc, MHM, Boombo Flute, .v..v....các bạn nhiều kinh nghiệm đóng góp thêm.
Xin cảm ơn các bạn.
Link tài liệu về phương pháp khoét sáo ngang 6 lỗ có lỗ định âm:
http://www.mediafire.com/?utnra7hf38543kw

---

Hướng dẫn cách sử dụng tài liệu:
Các ô nền màu vàng: Anh chị em nhập thông tin vào đó
Các ô số màu xanh: Là các ô rất quan trọng, đặc biệt quan tâm để so sánh sự dịch chuyển của LTồ so với Lmax.
Các ô số màu xanh mình ghi là Lcơ sở: Là mép lỗ thứ i rồi
Các ô số màu đỏ: Là vị trí tâm lỗ khoét.

Từ hàng 4 đến hàng 16 : Mình lập bảng tần số cho mọi người dễ tra cứu. Các bạn thay đổi tần số La ở ô F4 , mình đang để 440, các bạn có thể thay bằng 435, 480 , v..v...để có tông cần thiết
Từ hàng 21 đến 24: Các bạn nhập thông tin vào cột I
Từ hàng 27 đến hàng 32 : Mình tính toán những thông số ban đầu
Trong đó quan trọng nhất là Lmax: Là Lcslỗ định âm + (Sđâ/ds).
Khi LTồ rút ngắn mà chưa vượt qua Lmax thì ta không trừ. Nếu đi qua rồi thì ta phải trừ đi Sđâ/ds (mm)
Từ hàng 37 đến hàng 56: Mình lập bảng tính toán cho khoét sáo ngang 6 lỗ bấm, có lỗ định âm. Mọi việc tính toán trong bảng này mình làm mất mấy năm.
Hàng 37: Tên các lỗ
Hàng 40: Hình thức lỗ, căn cứ vào dl các bạn nhập vào sẽ là hình tròn hay là hình elip
Hàng 41: Tần số của sáo phải kêu khi ta mở đến lỗ thứ i
Tần số này phụ thuộc vào tần số lỗ định âm ( ô I24)
Hàng 42: Mình lập tỉ tần giữa FTồ với Fi
Hàng 44 và 45 : Các bạn nhập thông tin đường kính lỗ khoét, nếu hình tròn thì các bạn nhập a = b, nếu muốn khoét hình elip thì các bạn nhập a>b
Hàng 46: Tính tiết diện lỗ khoét. ô O46 là tiết diện lỗ định âm. Nếu các bạn khéo tay khoét thành nhiều hình tròn, hoặc 2 hình tròn song song, hoặc con chim, con chó, con mèo, bông hoa..v..v....thì các bạn xác định Sđâ rồi nhập vào ô O46. Thì kết quả các bạn quan sát mép lỗ định âm ở ô O 54 để khoét vì chúng không còn tâm nữa.
Hàng 47: Mình tính Sl thứ i đã lấy ra khỏi ống sáo bao nhiêu mm theo L. Nếu bạn nhân hàng 47 với Ss (mm2) bạn sẽ dễ dàng tính ta V(mm3) thoát ra từ lỗ thứ i
Hàng 48: Mình cộng tổng xích ma lượng L rút ngắn theo từng lỗ. Do chúng ta mở ngón tay theo kỹ thuật sáo ngang 6 lỗ nên mình tính mở hết chứ không bịt lỗ nào cả.
Hàng 49: Xác định LTồ bị rút ngắn đến đâu khi đã khoét lỗ i-1. Hàng này rất quan trọng. Nhìn số liệu hàng này và chúng ta so sánh với Lmax ở ô I31 là ta biết ngay LTồ đã rút ngắn vượt qua Lmax chưa.
Từ hàng 50 đến hàng 53: Mình tính toán bù trừ cho L tồ bị rút ngắn qua các lỗ như thế nào.
Hàng 54 : Tính ra mép lỗ thứ i. Rất quan trọng.
Hàng 55: Mình tính ra vị trí tâm lỗ, vị trí này để dễ kéo thước đo nên mình tính từ phía mép cuối ống sáo lại
Hàng 56: Mình tính khoảng cách các tâm lỗ, mục đích để các bạn ướm thử ngón tay xem có vừa không, có lỗ nào trùng vào mắt của cây trúc không để các bạn thay đổi dl cho phù hợp.

Trên đây là kết quả lao động của mình mấy năm qua, rất mong mọi người xem xét thẩm định.
Còn 2 thuật toán bên dưới là khi chúng ta hiểu cách làm thì sẽ làm 2 thuật toán này để test lại Slỗ thứ i.