GIỚI THIỆU KÈN OCARINA - Bản rút gọn
Đam San.net -Diễn đàn yêu âm nhạc và nhạc cụ dân tộc Việt Nam
GIỚI THIỆU KÈN OCARINA - Bản rút gọn

+- Đam San.net -Diễn đàn yêu âm nhạc và nhạc cụ dân tộc Việt Nam (http://damsan.net)
+-- Diễn đàn: Nhạc Cụ (http://damsan.net/forumdisplay.php?fid=14)
+--- Diễn đàn: Ocarina-Xun (http://damsan.net/forumdisplay.php?fid=17)
+--- Chủ đề: GIỚI THIỆU KÈN OCARINA (/showthread.php?tid=861)

GIỚI THIỆU KÈN OCARINA - nlphucson - 03-14-2012

GIỚI THIỆU

Ocarina là một cây sáo cổ xưa thuộc nhạc cụ bộ hơi . Có rất nhiều biến thể, nhưng một Ocarina điển hình là một không gian kín bao quanh kèm theo 4-12 lỗ ngón tay và một miệng thổi nhô ra từ thân nhạc cụ. Nó thường bằng gốm sứ , nhưng các vật liệu khác cũng có thể được sử dụng, chẳng hạn như gỗ, nhựa, thủy tinh, đất sét, và kim loại.

[Hình: 250px-Ocarinas.jpg]

LỊCH SỬ

Ocarina thuộc về nhạc cụ rất cổ xưa, người ta tin rằng nó đã có trên 12.000 năm. Ocarina là loại nhạc cụ đặc biệt quan trọng trong nền văn hóa Trung Quốc và Trung Mỹ . Đối với Trung Quốc, nhạc cụ này đóng một vai trò quan trọng trong suốt chiều dài lịch sử về các bài hát và vũ đạo . Ocarina có các tính năng tương tự như Tấn (埙), một nhạc cụ quan trọng của Trung Quốc (nhưng có sự khác nhau, Ocarina sử dụng một ống dẫn để thổi hơi vào bên trong, trong khi Tấn được thổi xuyên qua rìa bên ngoài). Ở Nhật Bản, Ocarina truyền thống được biết đến như tsuchibue (chữ Hán:土笛, nghĩa là " sáo đất "). Trong các cuộc thám hiểm khác nhau về Trung Mỹ, một trong những cuộc thám hiểm được thực hiện bởi Cortés, kết quả là đã giới thiệu Ocarina cho các cung điện nhà vua ở châu Âu. Cả hai người Maya và Aztec đã sản xuất các phiên bản khác nhau về Ocarina, nhưng nó đã được người Aztec - người đã đưa bài hát và vũ đạo đến châu Âu đi kèm với Ocarina . Ocarina đã trở nên phổ biến trong cộng đồng châu Âu như một nhạc cụ đồ chơi trẻ con.

http://www.youtube.com/watch?v=e2odXpOEtMs&feature=related
Sự khác biệt giữa Ocarina - Chinese Xun (Tấn Trung Quốc) là ở cách thổi

Sử dụng sớm nhất ở châu Âu vào thế kỷ 19 tại Budrio , một thị trấn gần Bologna, nước Ý , nơi mà Giuseppe Donati biến Ocarina từ một món đồ chơi, khi mà chỉ chơi được vài nốt thành một nhạc cụ toàn diện hơn (được gọi là "cổ điển đầu tiên "ocarina). Từ Ocarina trong phương ngữ của người Bologna có nghĩa là " con ngỗng nhỏ ". Hình dạng đầu tiên được biết đến ở châu Âu như là một
gemshorn (tù và) , được làm từ sừng linh dương Nam Phi (” gems” có nghĩa là “viên ngọc” ).

[Hình: Giuseppe_Donati_and_one_of_his_ocarinas.gif]
Giuseppe Donati đã phát minh ra "Ocarina khoai lang" ( sweet potato ocarina)

Ocarina được sử dụng trong video game của Nintendo: The Legend of Zelda: Ocarina of Time , đã thu hút một sự gia tăng đáng kể về thị hiếu và doanh số bán.

TRÌNH DIỄN ÂM NHẠC

Sự hình thành thanh điệu / âm thanh

Một Ocarina làm việc như thế nào:
1.Không khí đi vào thông qua các windway ( ống thông gió)
2.Không khí va đập vào môi, tạo ra âm thanh
3.Không khí dao động khắp nơi bên trong Ocarina
4.Bằng cách đóng/mở các lỗ làm giảm và làm tăng cao độ

[Hình: 180px-Howanocarinaworks_language_neutral.svg.png]

Ocarina không giống như sáo, có chất lượng bất thường do không có sự phản hồi âm thanh trên suốt chiều dài ống để tạo ra một âm cụ thể . Thay vào đó, âm thanh lại phụ thuộc vào tỷ lệ giữa tổng diện tích bề mặt của các lỗ mở ra với tổng thể tích khối bao quanh nó. Điều này có nghĩa là, Ocarina không giống như sáo hoặc recorder , âm thanh được tạo ra bởi sự cộng hưởng của toàn bộ khoang; và vị trí của các lỗ trên Ocarina phần lớn là không thích hợp - kích thước của các lỗ là yếu tố quan trọng nhất để tạo ra một âm cụ thể (trên ocarina có các lỗ lớn nhỏ khác nhau). Các nhạc cụ nên tránh có các lỗ âm gần miệng kèn, bởi vì điều này làm suy yếu việc tạo âm, tuy nhiên một Ocarina lại là một cộng hưởng Helmholtz (Helmholtz resonance) .

Chú thích: cộng hưởng Helmholtz là hiện tượng cộng hưởng không khí trong một khoang, chẳng hạn như khi một người thổi ngang qua miệng của một chai rỗng. Tên gọi này đến từ một thiết bị được tạo ra trong những năm 1850 bởi Hermann von Helmholtz, "sự cộng hưởng Helmholtz ", mà ông là tác giả của nhạc cổ điển nghiên cứu khoa học âm thanh, được sử dụng để xác định các tần số khác nhau hoặc các cao độ nốt nhạc hiện diện trong âm nhạc và các âm thanh phức tạp khác.

Các cộng hưởng trong Ocarina có thể tạo ra âm bội, nhưng vì hình dạng phổ biến là "quả trứng", những âm bội này là những quãng tám cao hơn âm chủ đạo. Tương tự các nhạc cụ cộng hưởng Helmholtz với một hình nón hẹp, giống như Gemshorn (tù và) hoặc Tonette, , một số âm bội thì có sẵn. Kỹ thuật overblowing (thổi kèn quá mạnh) để có được một dải các nốt có cao độ cao hơn là không thể với Ocarina vì nó có dạng “chiếc bình”, vì vậy dải các cao độ có sẵn bị giới hạn ở nốt thứ 12. Một số nhà sản xuất Ocarina tăng phạm vi nốt nhạc bằng cách thiết kế gấp đôi hoặc gấp ba ngăn (buồng) Ocarina để tăng thêm 1 quãng tám mặc dù một số “Ocarina ngăn đôi” (Double Ocarina) không được làm để tăng phạm vi, nhưng để chơi hòa âm với các ngăn khác trong các buổi hợp tấu.Những Ocarina đôi và ba này cũng có thể chơi hợp âm.
Các nốt khác nhau được tạo ra bằng cách che các lỗ và bằng cách đóng mở nhiều hơn hoặc ít hơn tổng diện tích các lỗ. Sau đó âm thanh được tạo ra thông qua các lỗ âm/miệng kèn. Âm thanh cũng có thể được thay đổi bằng cách thay đổi sức mạnh thổi (Kĩ thuật bend nốt)

Ký âm / tabulature (tấm bảng con)

Âm nhạc Ocarina được viết bằng ba cách chính:

Cách 1: Điều rõ ràng nhất là việc sử dụng các bản nhạc (sheets).
Các bản nhạc được viết riêng dành cho Ocarina, hoặc điều chỉnh từ bản nhạc đàn piano. Vì một số Ocarina có đầy đủ chromatic (nửa cung) (bao gồm các nốt # và b) và có thể được chơi âm nhạc chuyên nghiệp, bao gồm cả nhạc cổ điển (classic ) và dân gian (folk), bản nhạc là một ký hiệu lý tưởng cho ocarina.

http://www.youtube.com/watch?v=hpn7wwFkzEQ

Cách 2: là việc sử dụng số hóa, thể hiện những nốt nhạc như số. Một số nhà sản xuất đã phát triển hệ thống riêng của họ về số hóa, trong khi những người khác theo một hệ thống phổ quát hơn, nơi con số tương ứng với các nốt khác nhau trên khuôn nhạc.
Phương pháp này thường được sử dụng bởi người mới bắt đầu không đọc được sheet .

http://www.youtube.com/watch?v=R0Et45JqJ_4

Cách 3: sử dụng “hình ảnh” (pictorial tablature) để diễn tả các thế bấm, với các lỗ đen đại diện cho các lỗ để bấm. Tablature đại diện cho các lỗ ở trên Ocarina, và, ở những nơi cần thiết sẽ có các lỗ bên dưới. Điều này cho phép chơi dễ dàng, đặc biệt là cho người mới bắt đầu . Hai hệ thống tabulature phổ biến nhất là :

John Taylor bốn lỗ (phát minh ra vào năm 1964 bởi nhà toán học người Anh John Taylor)

http://www.youtube.com/watch?v=lPmLbLM3XlY

10 lỗ hệ thống khoai lang (phát minh bởi Giuseppe Donati của Budrio Ý )

http://www.youtube.com/watch?v=qCYOz9ah-Tg

Tùy thuộc vào nhạc sĩ, một số người thì viết một con số hoặc hình vẽ trên “hình ảnh” để mô tả bao nhiêu nhịp đập để giữ nốt.

PHÂN LOẠI

Có rất nhiều kiểu ocarina khác nhau về hình dạng và số lượng lỗ.

Ngang (Transverse) (còn gọi là “Khoai lang” - Sweet Potato Ocarina)
Đây là loại tốt nhất của Ocarina. Nó có một hình dạng tròn và được giữ với hai bàn tay theo chiều ngang. Tùy thuộc vào số lượng lỗ, người ta chỉ cần mở một lỗ nhiều hơn so với trước để lên nốt cao hơn.
Hai “Ocarina ngang” phổ biến nhất là loại 10 lỗ (có nguồn gốc bởi Giuseppe Donati tại Ý) và loại 12 lỗ.

Focalink 12 Hole Sweet Potato Ocarina in Alto C

http://www.youtube.com/watch?v=62YKJBcQjgU

Loại có dây đeo ở cổ (Pendant): Có hai loại:
Pendant của Anh - Đây là những loại thường rất nhỏ và dễ xách tay, sử dụng một hệ thống fingering (các thế bấm) của Anh (4-6 lỗ).

English Pendants: The Four Hole Ocarina

http://www.youtube.com/watch?v=8OIK7goPCMk

Pendant của Peru - Bắt đầu từ thời kì của người Inca, được sử dụng làm nhạc cụ cho lễ hội, nghi lễ và lễ kỉ niệm. Ngày nay được thiết kế với kiểu dáng hình con vật hoặc đơn giản là hình bầu dục (8-9 lỗ).

http://www.youtube.com/watch?v=A_-T9T4MUDQ

http://www.youtube.com/watch?v=ybqunkVel5Y
(Trong đoạn video này có giới thiệu Peruvian Pendant)

Inline - là sự kết hợp giữa Pendant và khoai lang. Loại này thường rất nhỏ và gọn, nhưng vẫn có những lỗ nhiều hơn so với Pendant. Điều này cho phép người chơi lên các cao độ với các mô hình ngón tay theo tuyến tính chứ thay vì các kết hợp ngón tay

Inline Tenor Ocarina

[Hình: yhst-46117395216933_2183_14359385]

http://www.youtube.com/watch?v=LaPjAzY-9Tg
(Thổi được 13 nốt chưa kể #, b)

Đa ngăn Ocarina – có loại "Double" và "Triple" hay “Quadruple” ocarina (tương ứng là 2, 3 hay bốn ngăn). Những ocarina này vượt qua những bất lợi của ocarina như chơi một phạm vi rộng hơn.Một “Ocarina đôi ngang” thường chơi khoảng 2 quãng tám+2 nốt, và một “Ocarina ba ngang” chơi khoảng 2 quãng tám + 7 nốt. “Ocarina đôi” dành cho Pendant và “Ocarina Inline” cũng vậy.
“Ocarina đôi Inline” được thiết kế đặc biệt để có thể chơi hợp âm, chơi hòa tấu.

New Double Ocarina with Maximized Range

[Hình: yhst-46117395216933_2196_5667303]

http://www.youtube.com/watch?v=NGDfAbEXkcc

(Thổi được từ A4 - F7 bao gồm #, b)

New Purple Clay Triple Ocarina

[Hình: STL_Triple_Bass.jpg]

http://www.youtube.com/watch?v=l_vKhnDYCbQ

(Thổi được từ A4 - G7 bao gồm #, b)

Ocarina với các phím bấm đã được một số nhà sản xuất cho ra đời, chủ yếu là thử nghiệm, bắt đầu từ cuối thế kỷ 19. Các phím bấm (keys) và slides (dịch chuyển) có thể được thêm vào với ý định mở rộng phạm vi chơi của nhạc cụ, hoặc cho phép các ngón tay tiến đến các lỗ đặt cách xa nhau.

http://www.youtube.com/watch?v=iMJBGCC6akc



RE: GIỚI THIỆU KÈN OCARINA - mitdoc_dieuluyen - 03-14-2012

bác nlphucson ơi, cho em hỏi cái lỗ bự nhứt ở dưới cái OCARINA ko dùng để bấm mà là để tạo âm phải ko ạ? Em tính làm thử 1 cây chơi, làm 10 lỗ lun.

RE: GIỚI THIỆU KÈN OCARINA - nlphucson - 03-14-2012

(03-14-2012, 09:55 AM)mitdoc_dieuluyen Đã viết: bác nlphucson ơi, cho em hỏi cái lỗ bự nhứt ở dưới cái OCARINA ko dùng để bấm mà là để tạo âm phải ko ạ? Em tính làm thử 1 cây chơi, làm 10 lỗ lun.

Um, cái lỗ mà thông với lỗ miệng thổi là huyệt âm để tạo âm thanh. Làm xong có gì Post lên cho mọi người xem nhé. Rolleyes


CÁCH LÀM MỘT OCARINA

http://www.youtube.com/watch?v=CiA6klGNzEk

http://www.youtube.com/watch?v=JA8GCc--DRc&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=llQHA3-lxhA

http://www.youtube.com/watch?v=R76kUY2ERws

http://www.youtube.com/watch?v=tN4IfpEIaMU

http://www.youtube.com/watch?v=UVaerkwgvNw

http://www.youtube.com/watch?v=knIOO-MHGlM

http://www.youtube.com/watch?v=4eQ_xO-aOeA

Hiệu chỉnh âm

http://www.youtube.com/watch?v=x0Pv-az_8Iw&feature=related




THỔI OCARINA MÀ KHÔNG CÓ KÈN
Giả dụ mà bạn muốn thổi Ocarina mà không có điều kiện hoặc cơ hội sở hữu một cây kèn thật thụ, thì hãy chơi Ocarina với đôi tay của bạn.
Bước 1: Đặt bàn tay phải trước mặt với lòng bàn tay đối diện với bạn

[Hình: 500px_Make_Ocarina_with_Hands_Step_1.jpg]

Bước 2: Đặt bàn tay trái phía trước tay phải với lòng bàn tay chạm vào phía dưới của bàn tay phải.

[Hình: 500px_Make_Ocarina_with_Hands_Step_2.jpg]

Bước 3: Uốn cong các ngón tay của bàn tay phải để làm hình dạng như chữ "L" . Gióng ngón tay cái để các đốt ngón tay tương ứng của cả hai ngón tay cái chạm nhau. Ngón cái của bạn nên cao hơn ngón tay trỏ . Sẽ có một khe hẹp và dài giữa hai ngón cái, khoảng 4mm - 15mm (0,15-0,6 inch) Đây là lỗ âm thanh .

[Hình: 500px_Make_Ocarina_with_Hands_Step_3.jpg]

Bước 4: Bịt kín bàn tay để mở duy nhất "lỗ âm thanh" giữa ngón tay cái của bạn.

[Hình: 500px_Make_Ocarina_with_Hands_Step_4.jpg]

Bước 5: Đặt các góc khác nhau của đôi môi lên đốt dưới các ngón cái . Đặt đôi môi khẽ chạm rồi phát âm giống như giữa "Oooh" và "Errrr". Lỗ âm thanh nên mở rộng xuống dưới từ môi dưới của bạn, và các đốt ngón tay cái ở giữa đôi môi.

[Hình: 500px_Make_Ocarina_with_Hands_Step_5.jpg]

Bước 6: Thổi không khí vào Ocarina. Không phát âm mà cố thổi để thực hiện tiếng chim kêu với dây thanh âm của bạn. Thổi không gây tiếng ồn (tiếng gió rít).Điều có thể giúp ích là bạn nghĩ như đang cố huýt sáo qua miệng một cái chai. Bạn nên thổi vào các đốt thứ hai của ngón tay cái. Bạn sẽ nghe thấy một âm thanh huýt sáo nếu bạn làm đúng. Nếu không có âm thanh nào cả, cố gắng điều chỉnh hình dạng của bàn tay để bịt kín các kẻ hở (tất nhiên là trừ lỗ âm). Hãy thử thay đổi hình dạng của lỗ âm thanh một cách nhẹ nhàng.

[Hình: 500px_Make_Ocarina_with_Hands_Step_6.jpg]

Bước 7: Thay đổi cao độ bằng cách nâng một hoặc hai ngón tay bàn tay phải. Đối với các nốt cao hơn, giảm bớt không gian bên trong bàn tay. Một khi bạn quen với việc này, bạn sẽ có thể sao chép hầu như bất kỳ bài hát nào bạn nghe. Cao độ cũng có thể được kiểm soát bởi cường độ của hơi thở, hướng tới kĩ thuật bend (uốn nốt-có thể tham khảo kĩ thuật này khi thổi harmonica) để thổi nốt thăng (thổi mạnh hơn) và nốt giáng (thổi nhẹ hơn).

[Hình: 500px_Make_Ocarina_with_Hands_Step_7.jpg]

http://www.youtube.com/watch?v=QiIj2gDzaNI&feature=related

RE: GIỚI THIỆU KÈN OCARINA - narok - 03-14-2012

đúng cái đó là huyệt lưỡi gà của cây ocarina đó bạn.
nếu làm thì làm luôn loại 12 holes đi. phần duới gồm 3 lỗ, 1 huyệt lưỡi gà (không bịt), 2 lỗ cho 2 ngón cái . trên là 8 lỗ xếp theo hàng tay phải tay trái và 2 lỗ phụ nhỏ để thăng giáng.

theo kiểu potato ocarina ấy

RE: GIỚI THIỆU KÈN OCARINA - hoangtube - 03-14-2012

cảm ơn bạn nlphucson đã post 1 bài quá hữu ích!

RE: GIỚI THIỆU KÈN OCARINA - tieungoctu1207 - 03-14-2012

hay quá anh ơi ^^

RE: GIỚI THIỆU KÈN OCARINA - mitdoc_dieuluyen - 03-15-2012

He he nói thì nói thế chớ chắc em làm chẳng ra cái gì đâu ạ, vì nhà gần làng gốm Bàu Trúc nên em muốn tấy mấy thử xem sao ấy mà^^

RE: GIỚI THIỆU KÈN OCARINA - hainammar - 10-12-2013

Rất chi tiết nhưng lần đầu tiên mình biết thấy hay hay à